Beschrijving
Oorsprong van de Rigoletto Fantasy voor cello en piano
Opera Potpourri’s waren een bekend genre in de negentiende eeuw. Hiermee konden de rondtrekkende instrumentale solisten gegarandeerd hun publiek bekoren. Door mee te liften op het succes van de bekende zangers. Rigoletto Fantasy is het cello concert dat Verdi bijna componeerde voor zijn cellist-vriend. Met de meeste beroemde aria’s van zijn opera Rigoletto, die ooit meesterlijk in première ging in Venetië in 1851.
Aantekeningen over cello techniek bij dit boek
Rigoletto Fantasy is geschikt voor de gevorderde cellist. Alle drie de sleutels komen voor.
Over Mats Lidström
Cellist Mats Lidström heeft als internationale cello solist en kamermuziek musicus een reputatie opgebouwd voor uitvoeringen met groot inzicht en virtuositeit. Sinds 1993 is hij lid van de RAM Cello Faculty. Momenteel is hij verbonden aan de Oxford Universiteit als hoofddocent bij het Oxford Philharmonic & Soloists. Mats heeft opnames gemaakt voor platenlabels als EMI, DECCA, BIS, Deutsche Grammophon, Hyperion en voor zijn eigen bedrijf: CelloLid.com. Bovendien is Mats de oprichter van de jaarlijkse cello-cursus EXPANSION, die wordt gehouden op het platteland van zijn geboorteland Zweden. Hier vind je de persoonlijke homepage van Mats Lidström: matslidstrom.com
In de Cellowinkel vind je naast deze Rigoletto Fantasy ook alle bladmuziek van Mats Lidström. Volg de link voor een overzicht.
Voorwoord bij Rigoletto Fantasy for Cello and Piano door Mats Lidström
Tijdens mijn vier jaar durende studie aan The Juilliard School in New York City vonden mijn viool-vrienden het fascinerend om Sarasate’s Carmen fantasie te vergelijken met de Carmen fantasie door Franz Waxman. Ik luisterde naar hun eindeloze discussies vóór of tegen, met als strijdend argument dat de Waxman versie minstens zeven keer moeilijker is.
Inspiratie voor een fantasie
Opera Potpourri’s waren een bekend genre in de negentiende eeuw. Hiermee konden de rondtrekkende instrumentale solisten gegarandeerd hun publiek bekoren. Door mee te liften op het succes van de bekende zangers. Arias door Mozart, Gluck, Weber, Rossini, Bellini, Donizetti en zelfs sommige door Wagner, werden omgeschreven voor de piano, viool of de cello. De cellist Servais koos ‘La fille du régiment’, Dotzauer maakte een set variaties op Mozarts ‘La ci dare la mano’. Er is zelfs een Carmen fantasie door Saint-Saëns’ vriend Joseph Hollman, die er – opvallend genoeg – in slaagde om technische uitdagingen te vermijden.
Het luisteren naar hoe mijn getalenteerde viool-vrienden speelden en hun kijk op viool-techniek uitwisselden heeft mij erg beïnvloed. Dit vormde ook de inspiratie om terug te komen bij het idee om mijn eigen fantasie te schrijven. Ik heb een tijdje overwogen om Carmen te doen, maar door mijn werk met de Royal Swedish Opera in Stockholm raakte ik bekend met opera’s die net zo geschikt waren.
Van Piatti naar Lidström
Eén van Giuseppe Verdi’s vrienden was de Italiaanse cellist Alfredo Piatti (1822-1901). Piatti ging later lesgeven aan de Royal Academy of Music in Londen. Daar gaf hij les aan Whitehouse, die lesgaf aan Salmond, die les gaf aan Rose – die mij les gaf. En ik heb de afgelopen 25 jaar les gegeven aan de RAM. Vroeg in hun vriendschap vroeg Piatti aan Verdi om voor hem een cello concert te componeren. Dat idee sprak Verdi wel aan. Maar jaren verstreken en toen Piatti’s dochter Verdi herinnerde aan haar vaders’ verzoek. Terwijl ze na het diner met hem mee liep om zijn jas te pakken in de hal. Verdi erkende dat hij het te druk had met dirigeren en geen tijd had om te componeren. Rigoletto had een triomfantelijke première in het La Fenice operagebouw in Venetië, op 11 maart 1851. In één nacht werd bijna elke aria beroemd.
Mijn Rigoletto fantasie
Mij geeft dit het fijne probleem om te moeten kiezen wat ik niet in mijn Rigoletto fantasie zal opnemen: de eerste versie was 55 minuten! Mijn compositie laat Verdi’s orchestraties en keuze voor toonsoort ongemoeid. Ik heb echter niet gelet op de chronologie van het verhaal. Deze cello fantasie gaat enkel over de muziek, haar karakter en sfeer.
De overgangen tussen de aria’s, elaboraties, cadenzen en de introductie, die leidt naar de eerste aria van de hertog heb ik geschreven. Ik heb ook een stukje van Liszt’s Rigoletto Paraphrase geleend. Daardoor is de moeilijkheid van het stuk voor de fluit of rechterhand op de piano vergroot. Mijn fantasie is geschreven voor cello en orkest. Maar ik kwam erachter dat de versie met piano ook goed werkt op recitals. Misschien gekoppeld aan de Beethoven variaties voor ‘The magic flute’, Paganini’s of Martinu’s ‘Moses variations’, Castelnuovo-Tedesco’s variaties op Rossini’s ‘Barber in Seville’ – of Josef Werner’s arrangement van ‘Liebestod’ uit Wagner’s ‘Tristan und Isolde’!
Opgedragen aan Mats Rondin
Mijn ‘Rigoletto fantasy’ is opgedragen aan mijn vriend, cellist-dirigent Mats Rondin. Hij is één van de meest getalenteerde musici die Zweden heeft voortgebracht. Als cellist was hij formidabel en onbevreesd. Met een combinatie van perfecte techniek met grote passie, sensitiviteit en muzikale intelligentie. Ik moet nog steeds wennen aan het feit dat hij op 54 jarige leeftijd in 2014 overleed. Echtgenoot en vader van drie kinderen, op de top van zijn carrière. Als persoon was Mats genereus en vriendelijk. En op ’t podium, wanneer hij iets wat je deed met de muziek waardeerde, frasering of streek, dan keek hij je aan met ogen vol warmte en tederheid. Dat is hoe ik me hem zal herinneren.
Mats,
London mei 2018
